با تاریخچه فرش ترکیه و ویژگی های آن آشنا شوید - مقاله های علمی

به گزارش مقاله های علمی، فرش ترکیه که به نام های فرش ترک و فرش ترکیه ای هم از آن یاد می گردد، همانند فرش های منطقه ها هم جوار آن، ایران و قفقاز و آسیای میانه، شهرتی دنیای دارد و بسیاری از گردشگران از سراسر دنیا در بازگشت از سفر ترکیه آن را به عنوان سوغاتی خریداری می نمایند. فرش ترکیه ای که گاه فرش آناتولی نیز نامیده می گردد، از صنایع دستی و آثار فرهنگی این کشور کهن محسوب می گردد.

تاریخچه فرش ترکیه

ترکیه از دیرباز محل عبور و مرور اقوام مختلف و تقاطع تاریخ و فرهنگ شرق و غرب بوده است. به همین خاطر سنت فرش بافی در این کشور از یک سو تحت تاثیر ایران و از سوی دیگر تحت تاثیر یونانی ها بوده که در گذشته بر فراوری فرش در منطقه ها همجوار خود تسلط داشته اند. اقوام مهاجم نیز در دوره های مختلف تاریخی، هنر و نوع فرش بافی خاص خود را به فرهنگ ترکیه وارد نموده اند.

همان طور که می دانید در گذشته برای مدتی طولانی شهر قونیه مرکز فراوری فرش ترکیه بوده است. اولین بافته های متشکل از تار و پود در ترکیه، محصولاتی نساجی شبیه گلیم ها و جاجیم های تخت بافت بود. سپس قالیچه هایی پرزدار به وجود آمدند. هنر قالی بافی در ترکیه به صورت منسجم و ثبت شده از دوره سلجوقیان آغاز شد و با عثمانی ها ادامه یافت. پس از ترکان سلجوقی و قبل از عثمانی ها، در دوران گذار در قرن چهاردهم، نقش حیوانات روی فرش ترکیه ای ظاهر شد.

اگرچه امروزه تعداد بسیار کمی از این فرش ها به جای مانده؛ اما می توان تصویر آن ها را در نقاشی های نقاشان مشهور اروپایی دید. در قرن 15 تنوع بیشتری از نقوش حیوانات روی فرش ترکی پدیدار شد. نوع تازه ای از فرش ترک با ترکیبی از نقش های حیوانات و اشکال هندسی در همین زمان به وجود آمدند. این فرش ها از آنجا که در نقاشی های هانس هولباین، هنرمند آلمانی به کاررفته اند، فرش های هولباین نامیده می شوند. در این قرن، شهرهای برگاما و اوساک به مراکز مهم بافندگی در غرب آناتولی تبدیل شدند.

در اواخر این قرن نقش فرش ها به نقش های استفاده شده در فراوری کاشی و سرامیک آن دوره شبیه شد؛ طرح هایی از شاخه ها و برگ ها و گل های درهم پیچیدهِ لاله و میخک و سنبل و زنبق و نخل که به سبکی طبیعت گرایانه بافته شده و ترکیب اولیه فرش را تثبیت می نمایند. این سبک در نواحی دیگر نیز ادامه یافت و امروزه نیز در فرش ترکیه ای دیده می گردد.

قرن 16 آغاز دومین دوره پیروز فرش بافی در ترکیه بود. فرش های این دوره را قالیچه های کاخ عثمانی می نامند. دلیل نامگذاری این فرش ها به قالیچه های کاخ این است که طرح و رنگ آن به وسیله هنرمندان کاخ تعیین و سپس به مراکز بافندگی ارسال می شد. در قرن های 16، 17 و 18، شهرهای دیگری به عنوان مراکز قالی بافی در کنار اوساک و برگاما اهمیت پیدا کردند. فرش هایی که در بعضی از این منطقه ها بافته می شوند به فرش های ترانسیلوانیا معروف اند؛ چون در کلیساهای ترانسیلوانیا یافت می شدند.

در آغاز قرن 19 و 20، فرش های ابریشمی بافته شده در نزدیکی استانبول، هِرِکه، شهرتی جهانی پیدا کردند. این فرش ها در اصل فقط برای سلاطین امپراتوری عثمانی بافته می شد. فرش ترکیه ای هرکه هنوز از برترین فرش های ابریشمی جهان محسوب می گردد.

ویژگی های فرش ترکیه ای

برای شناخت فرش های ترکیه ای ویژگی های شاخص این نوع فرش را از جهات زیر آنالیز نموده ایم:

• انواع فرش و زیرمقدارای دستباف ترکیه
• نوع بافت فرش ترکیه ای
• نوع گره و چله کشی فرش ترکیه ای
• رنگ های فرش ترکیه ای
• نقش های فرش ترکیه ای
• نخ مورد استفاده شده در فرش ترکیه
• اسامی فرش های ترکیه ای
• محل های بافت فرش ترکیه ای
• مزایای فرش ترکیه ای
• ده نکته اصلی در انتخاب فرش ترکیه ای

انواع فرش و زیرمقدارای دستباف ترک

فرش ترکیه ای مشتمل بر فرش های عشایری، فرش های روستایی و فرش های کارگاهی است. فرش های ماشینی ترکیه ای امروزه در کارگاه های بزرگ فراوری فرش بافته می شوند. بیشتر بافته های بدون پرز ترکیه مربوط به منطقه آناتولی است.

از جمله زیرمقدارا و فرش های ترکیه ای دستباف می توان به گلیم و جاجیم و زیلی و سوماک اشاره نمود. فرش های ریزبافت اغلب به عنوان مقاله های علمیکوب و قالیچه های کوچک تر استفاده می شوند. فرش ترکیه ای انواع مختلفی دارد و بر اساس موادمصرفی به چند دسته تقسیم می گردد: ابریشم روی ابریشم، پشم روی پنبه، پشم روی پشم، ویسکوز روی پنبه. فرش برگاما، فرش هرکه، فرش میلاس و فرش اوشک و فرش قونیه شناخته شده ترین فرش های ترکیه ای در بازار جهانی اند.

نوع بافت فرش ترک

در فرش ترکیه ای بافندگی از خاتمه آغاز می گردد. ابتدا قسمت گلیم (قسمت مسطح بافت) در لبه پایین فرش بافته می گردد. سپس بافنده، تکه ای از پشم را که با نقشه فرش مطابقت دارد می گیرد و روی دو تار گره می زند. سپس پشم های اضافی را با چاقو می برد. پس از اتمام یک ردیف گره، نخ پود را بین تارهای جلو و عقب می گذرانَد.

از نخ های پود برای تقویت بافت فرش ترکیه استفاده می گردد. سپس با کرکیت (ابزاری مانند شانه سنگین) ردیف گره ها و پود را محکم می کوبد تا به سفتی مطلوب برسد و گره ها و پودها فشرده گردد. پس از این مرحله، با یک جفت قیچی قابل تنظیم، نخ های رنگی اضافی را برش می دهد تا سطح یکنواختی از ضخامت شمع به دست آید. این فرایند تا انتها فرش ادامه می یابد.

نوع گره و چله کشی فرش ترکیه

یک از ویژگی های فنی در بافت فرش ترکیه، استفاده از گره متقارن یا دوتایی (گره ترکی) است. هر گره روی دو تار ساخته می گردد. در این شکل گره زدن، هر نخ شمع را تا خاتمه دور دو تار می پیچند و به سمت پایین کشیده و برش می دهند. فرش های ترکی دستباف اغلب درشت باف و تعداد رج شمار آنها کمتر از 20 است. بیشتر فرش های ترکیه ای چله پشمی دارند؛ ولی اخیرا چله پنبه ای نیز در بافت فرش ترکیه ای افزایش یافته است.

در فرش ترکیه پود به صورت تک لا استفاده می گردد و در هر رج از دو پود استفاده می گردد. در هنگام خرید فرش ترک ماشینی باید به این نکته توجه کرد که اگر قصد خرید فرش نرم تری دارید، باید فرش ترک 400 شانه یا 500 شانه را انتخاب کنید. اما اگر فرشی با نقش ظریف تر و گل های ریزتر درنظر دارید باید فرش ترک 1000 شانه یا 1200 شانه را انتخاب کنید، با این شرح که هر چه شانه فرش بیشتر باشند خاب آن کمتر خواهد شد.

نخ استفاده شده در فرش ترکیه

پشم گوسفند پرمصرف ترین الیاف در فرش ترکی است چون بادوام و کار با آن آسان است و قیمت آن چندان گران نیست. جاجیم و گلیم و زیلی و سوماک بیشتر از پشم و الیاف طبیعی حیوانات و فرش های پرزدار دستباف از ابریشم و پنبه بافته می شوند. الیاف استفاده شده در بافت فرش ترکیه ای ماشینی اکریلیک هیت ست (Heat Set Acrylic) و الیاف پلی استر تاپس و نخ بامبو است. در هنگام خرید فرش ترکیه ای باید توجه کرد که فرش مزبور از جنس الیاف پلی استر ساده نباشد چون دارای کیفیت پایینی است. فرش های ابریشم، قیمت بسیار بالاتری در مقایسه با فرش های پشمی و کتانی دارند.

برای تماشا آگهی های فرش ترک کلیک کنید

رنگ های فرش ترکیه ای

در رنگرزی پشم و الیاف فرش ترکیه ای از دو نوع رنگ استفاده می گردد: رنگ های طبیعی و رنگ های شیمیایی. رنگ های طبیعی خود از سه منبع به دست می آیند: گیاهان، حیوانات و مواد معدنی. استفاده از منابع گیاهی در فراوری فرش ترکیه ای دستباف مرسوم تر است. بعضی از نمونه رنگ های به دست آمده از منابع گیاهی عبارتند از: رنگ قرمز و بنفش و صورتی و نارنجی از روناس و رنگ آبی از گیاه نیل.

آناتولی دارای تنوع بالایی از گیاهان است که در نتیجه آن هنر رنگرزی در طول قرن ها در آن منطقه پیشرفت چشمگیری داشته است. مهم ترین تفاوت فرش های ترکیه ای و ایرانی در رنگ آن هاست. فرش سنتی ایران معمولا از هشت رنگ تیره اما فرش ترکیه ای از تعداد رنگ هایی کمتر با پس زمینه های روشن بافته شده است. معمولاً فرش های هر ناحیه و قوم تعیین رنگ های خاص خود را دارند و هر رنگ تداعی نماینده مفهومی تعیین است.

نقش های فرش ترک

ترکیب بندی ، رنگ و نقش هر فرش نشان دهنده خاستگاه و فرهنگ بافندگان آن است. از این نظر فرش را می توان کالایی فرهنگی دانست. انواع مختلفی از نقش ها و نشان ها بر روی فرش ترکیه ای دیده می گردد که به 4 گروه طبقه بندی می شوند:

• نقش های هندسی شکسته یا انتزاعی که از فکر بافنده و خاستگاه فرهنگی او نشات می گیرد.
• طرح های گل و پرندگان و حیوانات و اجرام آسمانی که از طبیعت نشات می گیرد و گاه چهره انسانی
• طرح های محرابی و نقش های متاثر از مساجد و اماکن مذهبی
• شکل های اسطوره ای و سمبلیک

طرح های استفاده شده در بافت فرش ترکیه ای هرکدام معنای خاصی دارد و هیچ جزئی در طراحی این فرش ها تصادفی نیست. درک معنای هر نقش فرآیندی سخت و تخصصی است چون در هرکدام از طرح ها معانی بسیاری در طول قرن ها انباشته شده است. بعضی از رایج ترین نقش ها روی فرش ترکیه ای درخت ها هستند که نمادی از زندگی طولانی و تولد دوباره محسوب می شوند.

شاخ حیوانات نیز در فرش ترکیه ای استفاده شده که نمادی از قدرت است. دست زنان نماد باروری زنانه و شمع نماد نور الهی و قدسی محسوب می گردد.

اسامی فرش های معروف ترکیه

مرینوس و صانات هالی (Sanat Hali) از برندهای مشهور فرش ترکی هستند. انواع فرش فانتزی، فرش مدرن، فرش شگی و پرزبلند، فرش اسپرت و لوکس، انواع فرش های شیک و تزیینی، فرش پوست و چرم، فرش فانتزی، فرش کارتونی، فرش عروسکی، فرش اتاق کودک دخترانه و پسرانه از محصولات شرکت های فرش ترکیه ای هستند. فرش ترکیه ای لایت از دیگر فرش های محبوب در بازار ایران است . پایین بودن نسبی قیمت فرش ترکیه ای و مرغوبیت آن نسبت به نمونه های مشابه باعث شده طرفدارن زیادی در بازار داشته باشد.

سادگی، طرح های خلوت و رنگ های روشن از وی ژگی های فرش ترکیه ای لایت محسوب می گردد که سازگار با سلیقه های علاقه مند به رعایت خلوتی و چیدمان حداقل گرا در طراحی داخلی منزل است. وجه تسمیه فرش ترکیه ای لایت به دلیل رنگ بندی روشن آن است که نهایتاً از 5 رنگ در آن استفاده شده است، برخلاف فرش ماشینی ایرانی که معمولا در آن از هشت رنگ و عمدتاً رنگ های تیره استفاده می گردد. فرش ترک ساده، فرش ترک ممتاز و فرش ترک سمرقند از دیگرانواع فرش های موجود در بازار به شمار می آیند.

در زمینه طرح و رنگ نیز فرش ترکی انواع مختلفی دارد: فرش ترک طوسی، فرش ترک زمینه نقره ای، فرش ترک طرح سنگ، فرش ترک نقره ای زغالی، فرش ترک طرح ورساچه و فرش ترک گل برجسته. به صورت کلی فرش های ترک به صورت تک رنگ ساده یا چند رنگ گرم با ترکیب گل های برجسته و طرح و نقشه های متنوع دیگر بافته و فراوری می شوند. هنگام خرید فرش ترک این نکته را مدنظر داشته باشید که ویژگی های مختلفی مثل ابعاد، تراکم، شانه، رنگ و جنس نخ به کار برده شده در قیمت فرش ترکیه ای تاثیر دارند.

محل های بافت فرش های ترکیه

قالی بافی در آناتولی ابتدا با ورود قبایل ترک از آسیای مرکزی به این منطقه آغاز شد. بعضی از قدیمی ترین نمونه های شناخته شده فرش ترکیه ای نمونه هایی است که به دست ترک های سلجوقی در قرن سیزدهم بافته شده است. طرح های به کار رفته در این نمونه ها نقش های گلدار و هندسی در چند رنگ اصلی است.

این نوع فرش ترکیه در استان های سیواس، قیصریه و قونیه بافته می شده است. امروزه علاوه بر فراوری فرش های کارگاهی در ترکیه منطقه های وجود دارند که سنت کهن فرش بافی را به شیوه سنتی همچنان زنده نگه داشته اند از جمله در قونیه، قیصریه، سیواس، لادیک ، باندیرما، دوسمالتی، چاناکاله، اسپارتا، میلاس، برگاما، قارص، کولا ، گوردس، فتحیه و یحی لی.

مزایای فرش های ترک

طول عمر، استحکام و دوام بالا، لطافت و راحتی، ضد حساسیت بودن، عدم پرزدهی، وزن سبک و نگهداری آسان از ویژگی های فرش ترک محسوب می شوند. فرش ترکی لایت، بافته شده از الیافی با وزن سبک است؛ اما با این وجود اصطکاک بالایی با سنگ و سرامیک دارد و بر روی زمین سر نمی خورند.

فرش های ترک در ابعاد متفاوت 6، 9 و 12 متری و بعلاوه ابعاد استاندارد کوچک تر 1، 2 و 4 متری بافته و عرضه می شوند و این تنوع ابعاد به مشتری اجازه می دهد که بسته به مبلمان داخلی منزل خود آزادی انتخاب بالایی داشته باشد.

ده نکته ای اساسی در خرید فرش ترکیه ای

فرش ترکی دستباف می تواند مکمل زیبایی خانه های افراد با سلیقه خاص باشد، اما در هنگام خرید آن باید به نکاتی توجه کرد. با توجه به تنوع زیاد فرش ترکیه ای شاید انتخاب یک فرش دلخواه کار آسانی نباشد. اگر می خواهید مطمئن باشید که یک فرش ترک با کیفیت بالا و قیمت منصفانه می خرید باید به 10 ویژگی زیر در هنگام خرید توجه کنید:

• قیمت فرش
• ابعاد فرش
• مواد سازنده
• رنگ های به کاررفته
• انواع فرش
• سبک فرش
• عمر فرش
• ماشینی یا دستباف
• محل بافت

برای تماشا آگهی های فرش دستباف کلیک کنید

قیمت فرش ترکیه ای

فرش های ترکیه ای با توجه به تنوع بسیار بالا، قیمت های مختلفی دارند و بسته به سلیقه مشتریان می توانند مورداستفاده قرار گیرند. ابعاد، تعداد شانه و تراکم، نوع رنگ، جنس الیاف به کاررفته و زمان صرف شده برای بافت یک فرش از عناصر تاثیرگذار بر قیمت آن هستند. این نکته درباره انواع فرش ترکی صادق است.

ابعاد فرش ترک

ابعاد فرش ترک تا حدودی زیادی روی قیمت تاثیر می گذارد، بنابراین مقدار گیری فضایی که قصد دارید آن را مفروش کنید به شما یاری می نماید تا بتوانید از خرید فرشی با ابعاد مناسب بسته به چیدمان موردنظر خود در منزل تان مطمئن شوید. انواع فرش ترکیه ای در مقدار های مختلف در بازار وجود دارند.

مواد سازنده فرش های ترک

فرش های ترک از مرغوب ترین مواد ساخته می شوند. الیاف پشم و ابریشمی که با دست تابیده شده باشد، بسیار مرغوب تر از پنبه یا پشم یا ترکیب این دو است. تفاوت بین فرش ابریشمی و فرش نخی کاملا تعیین است و در خرید فرش ترکیه ای باید به این نکته توجه کرد.

رنگ های مورد استفاده

انواع فرش ترکیه در رنگ های متنوعی فراوری می شوند، بنابراین تصمیم بگیرید که کدام رنگ بندی با سلیقه تان مطابقت دارد. فرش ترکیه مانند فرش دستباف ایرانی نیست که هر منطقه طرح و نقش خاص خود را دارد و از رنگ های خاصی استفاده می گردد، از همین رو محدودیتی در انتخاب رنگ نخواهید داشت.

انواع فرش ترک

فرش ترکیه ای در انواع بسیار متنوعی در بازار موجود است. باید از قبل بدانید که در پی چه نوع فرشی هستید.

سبک های فرش ترک

بسیاری از کارشناسان می توانند با یک نگاه به فرش فوراً منطقه ای که در آن بافته شده و معانی نهفته در نقش های آن را تشخیص دهند. برای خرید فرش ترکیه ای باید کمی تحقیق کنید و در صورت تمایل این ویژگی ها را از یک فروشنده معتمد بپرسید.

عمر فرش های ترک

فرش های قدیمی تر ترک از فرش های نو ارزش بیشتری دارند؛ چون فرش اثر هنری و عتیقه محسوب می گردد. فرش های نوتر نیز می توانند باکیفیت باشند؛ اما به مقدار فرش های قدیمی ارزش ذاتی ندارند.

فرش دستباف ترک یا ماشینی؟

در مجموع فرش دستباف گران تر از فرش ماشینی است و به همان مقدار نیز تفاوت کیفیت در آن ها مشهود است. امروزه تعداد بسیار کمی از فرش ها دستباف هستند و فرش دستباف به صورت کلی کالایی کمیاب است. یک فرش دستباف ممکن است ایراداتی داشته باشد، اما این موارد نیز در نهایت زیبایی کلی یک فرش قدیمی را افزایش خواهد داد.

محل بافت فرش ترک

هر فرش ترکیه ای دستباف داستان خاص خود را دارد که باید از آن آگاهی بیابید: منطقه ای که فرش ترکیه در آن بافته شده، قدمت فرش، افرادی که آن را بافته اند و اغلب زنان هستند و هر آنچه که در زمان بافت آن ها گذشته است، را خوب است بدانید.

همواره باید بپرسید مبداء اصلی یک فرش کجاست؟ زیرا همه فرش هایی که به عنوان فرش ترک به فروش می رسند، واقعا ترک نیستند و ممکن است در بعضی دیگر از کشورهای همسایه بافته شده باشند.