محصولات تراریخته ؛ مزایا، معایب و نگرانی های عمومی - مقاله های علمی

به گزارش مقاله های علمی، اصلاح ژنتیکی مجموعه خاصی از فناوری ژنی ا ست که ساختار ژنتیکی موجودات زنده مانند حیوانات، گیاهان یا میکروارگانیسم ها را تغییر می دهد. ترکیب ژن های موجودات مختلف به عنوان فناوری DNA نوترکیب شناخته شده است و گفته می گردد ارگانیسم حاصل از نظر ژنتیکی اصلاح شده (GM) ، مهندسی ژنتیکی شده یا محصولات تراریخته است.

عمده محصولات تراریخته که در مزرعه به صورت تجاری رشد می نمایند، در برابر علف کش و حشره کش مقاوم هستند. از آن ها می توان به سویاها، ذرت، پنبه و کلزا اشاره نمود.

سایر محصولات زراعی که به صورت تجاری یا آزمایشی در مزارع پرورش داده می شوند، از این دسته ها هستند:

• سیب زمینی شیرین که برابر ویروس های مخرب محصولات در آفریقا، مقاوم شده است.
• برنج هایی که اندازه ویتامین و آهن در آن ها افزایش داده شده تا مشکل سوء تغذیه مزمن در کشورهای آسیایی را رفع کند یا به محصول قدرت بدهد تا در برابر هوای شرجی، دوام بیاورد.
• موزهایی که بدن انسان را در برابر بیماری و آلودگی هایی همانند هپاتیت B مقاوم می نماید.
• ماهی هایی که رشد سریع تری دارند.
• درختان میوه و آجیل که در مدت زمان کوتاه تری محصول می دهند. بعلاوه گیاهانی که از آن ها می توان برای فراوری نوع خاصی از پلاستیک استفاده کرد.

غذاهای حاصل از محصولات تراریخته

موارد کمی وجود دارد که محصولات تراریخته به عنوان غذای مستقیم مصرف گردد، در اغلب موارد، آن ها برای این که به مواد غذایی تبدیل شوند باید مورد پردازش قرار بگیرند.

• میوه و سبزیجات تراریخته

اثر این فن آوری روی میوه پاپایا، مقاومت آن در برابر ویروس لکه های حلقه ای است که در نهایت بهره بری این میوه را بالا می برد. این دست کاری ژنتیکی رو موارد بسیار دیگری اثرات مثبت گذاشته، برای مثال به کدو و بادمجان ها یاری نموده تا خوراک حشرات نشوند.

• روغن های گیاهی

روغن های گیاهی که از دانه های کلزا گرفته می شوند از دسته همین مواد تراریخته هستند که تکنولوژی به بهبود و بهره وری آن ها یاری زیادی نموده. البته این دانه ها صرفا برای خورد و خوراک انسانی پردازش نمی شوند، چراکه بخشی از آن غذای دامی است و بعلاوه در صنایعی مانند فراوری لوازم آرایش مورد استفاده قرار می گیرد.

• قند و شکر

چغندر قندی که طی این فرایند پرورش می یابد مقاوم به گلیفوسیت دارد و بدون هیچ تغییر در DNA فراوری می گردد.

• ذرت تراریخته

ذرت های تراریخته در برابر سمی بودن و حشره کش ها مقاومند و تفاوت معنی داری در محتوای چربی و کربوهیدرات در مقایسه با ذرت غیر GM دارند.

غذاهای تراریخته، مزایا و معایب محصولات تراریخته

غذاها و محصولات تراریخته در کنترل بیماری های خاص مفید هستند. با اصلاح سیستم DNA این غذاها، زمینه ایجاد آلرژی با موفقیت از بین می رود. این مواد غذایی سریع تر از غذاهایی که به طور سنتی رشد می نمایند، پرورش می یابند. احتمالا به همین علت افزایش بهره وری، غذای بیشتری را در اختیار مردم قرار می دهد.

علاوه بر این، این محصولات ترا ریخته در جاهایی که خشکسالی مکرر دارند ، یا جایی که خاک برای کشاورزی بی کیفیت است، یک مزیت است. در بعضی مواقع، محصولات غذایی با مهندسی ژنتیک نیز در مکان هایی که شرایط نامساعد آب و هوایی نیز دارند می توان کشت. یک محصول معمولی فقط در یک فصل خاص یا تحت شرایط جوی مناسب ممکن است رشد کند.

اگرچه دانه برای چنین غذاهایی بسیار گران است، اما به علت مقاومت طبیعی در برابر آفات و حشرات، هزینه فراوری آن ها کمتر از محصولات زراعی سنتی است. این امر ضرورت قرار گرفتن در معرض محصولات تراریخته را در برابر سموم دفع آفات و حشره کش ها کاهش می دهد و باعث می گردد این مواد غذایی عاری از مواد شیمیایی و محیط زیست نیز باشند.

گزارش شده است که غذاهای مهندسی شده یا همان محصولات تراریخته از نظر مواد مغذی سرشار هستند و حاوی مواد معدنی و ویتامین های بیشتری نسبت به غذاهای موجود در غذاهای سنتی هستند. به غیر از این، این غذاها معروف به طعم بهتر هستند. یکی دیگر از دلایل افرادی که قصد انتخاب غذاهای مهندسی شده را دارند، این است که عمر مفید آن ها افزایش یافته و از این رو ترس کمتری از خوردن سریع غذاها وجود دارد .

چالش های همیشگی

فن آوری های غذایی اصلاح شده ژنتیکی نوید چشمگیری برای برخورد با بعضی از ابعاد بزرگ ترین چالش برای قرن بیست و یکم می دهد. آن ها مانند همه فن آوری های تازه، خطرات شناخته شده و ناشناخته دارند.

بحث و درگیری ها بسیاری بر سر اثرات و خطرات مواد تراریخته وجود دارد و سوالاتی از این قبیل پیش می آید که: این فناوری تازه در مورد دستکاری ژن، خطرات دست زدن به مادر طبیعت چیست؟ چه تاثیراتی بر محیط زیست خواهد گذاشت؟، نگرانی های بهداشتی که مصرف نمایندگان باید از مصرف محصولات تراریخته مطلع باشند چیست؟ و آیا فناوری تراریخته واقعا مفید است؟ در ادامه به ابعاد مختلف این ماجرا می پردازیم.

تفاوت محصولات معمولی با محصولات تراریخته

مصرف نمایندگان غذاها و مواد خوراکی غیرتراریخته، همواره فکر می نمایند که این محصولات بی خطر هستند. در زمان استفاده از فن آوری های تازه در مورد محصولات خوراکی ممکن است خصوصیات آن ها به صورت مثبت یا منفی تغییر نمایند.

برای همین اقداماتی برای آنالیز سلامت این نوع از فراوریات خوراکی در نظر گرفته شده تا سلامت و کیفیت آن ها را آنالیز نمایند. اما معمولا در مقابل هیچ ارزیابی خاصی برای فراوریات غیرتراریخته در نظر گرفته نمی گردد.

به همین منظور سازمان بهداشت جهانی برای امنیت آن چه که مردم مصرف می نمایند، دستورالعمل های خاصی را در نظر گرفته است که با اقدام به آن ها می توان سلامت خوراک را تضمین کرد.

ارزیابی سلامت محصولات تراریخته

ارزیابی ایمنی غذاهای تراریخته معمولا روی این موارد تمرکز دارد:

• تاثیرات بهداشتی مستقیم (سمی بودن)

• پتانسیل تحریک واکنش آلرژیک (آلرژی زایی)

• اجزای خاص که تصور می گردد دارای خواص غذایی یا سمی هستند.

• پایداری ژن درج شده

• اثرات تغذیه ای مرتبط با اصلاح ژنتیکی

• هرگونه اثر ناخواسته که می تواند ناشی از درج ژن باشد.

موضوع نگران نماینده در مورد محصولات ترا ریخته روی بدن انسان چیست؟

سه موضوع اصلی مورد بحث: پتانسیل های تحریک واکنش آلرژیک (آلرژی زایی)، انتقال ژن و پیوند ژنی است.

به عنوان یک اصل، انتقال ژن ها از ارگانیسم های معمولا آلرژی زا به ارگانیسم های غیر آلرژیک منع شده است، مگر این که بتوان اثبات کرد که پروتئین ژن منتقل شده حساسیت ندارد. یکی از پروتکل های اصلی آنالیز مواد و محصولات تراریخته، از همین جهت است.

انتقال ژن

انتقال ژن از مواد غذایی GM به سلول های بدن یا باکتری های دستگاه گوارش، اگر ماده ژنتیکی منتقل شده بر سلامتی انسان تأثیر منفی بگذارد می تواند موجب نگرانی گردد. این امر به ویژه در صورت انتقال ژن های مقاومت به آنتی بیوتیک، که هنگام ایجاد GMO به عنوان نشانگر استفاده می شوند ، مهم است. اگرچه احتمال انتقال کم است، استفاده از فناوری انتقال ژن که ژن های مقاومت به آنتی بیوتیک را درگیر نمی نماید ، مورد حمایت سازمان های جهانی است.

پیوند ژنی

ترکیب ژن ها و مهاجرت آن ها از موادی به مواد دیگر (دانه های معمولی و تراریخته) می تواند برای سلامت آسیب زا باشد. برای همین کشورهای مختلف تمهیداتی را برای آنالیز این موضوع در نظر گرفته اند تا از خطرات احتمالی جلوگیری نمایند. چرا که در مواردی دیده شده دانه های تراریخته خوراک دام ها شده اند و این ممکن است پیوند ژنی معیوبی را ایجاد کند.

ارزیابی ریسک برای محیط چگونه انجام می گردد؟

ارزیابی ریسک محیطی هم GMO مربوط را شامل می گردد و هم محیط بالقوه دریافت نماینده را. فرایند ارزیابی شامل ارزیابی ویژگی های محصولات تراریخته و تاثیر آن و ثبات در محیط، همراه با خصوصیات اکولوژیکی محیطی است که در آن معرفی خواهد شد. ارزیابی بعلاوه شامل اثرات ناخواسته ای است که می تواند ناشی از درج ژن تازه باشد.

موضوعات مورد توجه محیط زیست چیست؟

• توانایی GMO برای فرار و معرفی بالقوه ژن های مهندسی شده در گروه های طبیعی و غیربومی
• ماندگاری ژن بعد از برداشت GMO
• حساسیت موجودات غیر هدف (به عنوان مثال حشرات آفات) به محصول ژن
• کاهش طیف سایر گیاهان از جمله از بین رفتن تنوع زیستی
• افزایش استفاده از مواد شیمیایی در کشاورزی

که هرکدام از این اثرات باتوجه به محیط و جغرافیا فرق دارد.

آیا محصولات و غذاهای تراریخته قابل اطمینان هستند؟

ارگانیسم های مختلف GM شامل ژن های مختلفی هستند که به روش های مختلف درج شده اند. این بدان معناست که مواد غذایی و محصولات تراریخته و ایمنی آن ها باید به صورت موردی ارزیابی گردد و اظهارنظرهای کلی در مورد ایمنی کلیه غذاهای GM امکان پذیر نیست.