افت 6 هزار واحدی شاخص بورس پایتخت در آغاز هفته زیر ذره بین - مقاله های علمی

به گزارش مقاله های علمی، خبرنگاران : بورس تهران پس از 8 صعود هفتگی متوالی، معاملات این هفته را کاهشی آغاز کرد.

به گزارش مقاله های علمی فاطمه اسماعیلی خبرنگار بورس در این باره نوشت:سهامداران از یکسو نگران قیمت ها در بازار جهانی به ویژه پس از افت سنگین قیمت نفت هستند و ازسوی دیگر تصمیمات یک شبه مقام ناظر برای کنترل بازار به نگرانی ذهنی بورس بازان تبدیل شد و حضور آنها را روز شنبه در نقش فروشنده تقویت کرد.

فارغ از این عوامل ذهنی، عرضه سهام جدید با جذب نقدینگی سرگردان نقش مثبتی در کنترل هیجان پول های تازه ایفا می کند.

شاخص کل بورس تهران معاملات این هفته خود را نزولی آغاز کرد. به این ترتیب دماسنج اصلی سهام پس از چهار صعود متوالی و رشد حدود 6 درصدی در مجموع هفته گذشته، این بار نزولی شد و حدود 6هزار واحد از ارتفاع خود را از دست داد. افت بیش از یک درصدی شاخص کل سهام طی معاملات این روز درحالی رقم خورد که علاوه بر افت شدید بهای جهانی نفت، واکنش مقام ناظر به رشد بی محابای قیمت سهام و هشدار درخصوص حبابی شدن آن منجر به افزایش تردید میان معامله گران شد. این موضوع همزمان با نااطمینانی سنتی اهالی بورس تهران در روبروه با رویدادهای غیرمترقبه در تعطیلات خاتمه هفته و اخذ تصمیم ناگهانی کاهش دامنه نوسان از 5 به 2 درصد و سپس تعلیق آن از سوی سیاست گذار به سنگین شدن صف های فروش منتهی شد. با این حال، همان طور که در گزارش خاتمه هفته گذشته دنیای اقتصاد اشاره شد، عرضه اولیه هایی که با حجم بالا درحال انجام شدن است موجب فروکش تب نقدینگی شده است.

نااطمینانی به اخذ سیاست های یک شبه

ساعات خاتمهی روز چهارشنبه بود که فعالان بازار با شنیدن تصمیم یکباره سیاست گذاران بورسی درخصوص کاهش دامنه نوسان قیمت سهام بورسی و فرابورسی از 5 به 2 درصد شوکه شدند. تصمیمی که بدون اطلاع رسانی های قبلی اتخاذ شد و اعتراض گسترده بورس بازان را به دنبال داشت. دلیل اصلی چنین سیاستی ممانعت از حبابی شدن بیشتر قیمت سهام و صیانت از حقوق سهامدار خرد در برابر ریزش احتمالی قیمت ها عنوان شد. اما زمان، نحوه و نوع اجرای این سیاست به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. قانونی خلق الساعه که می توانست سبب قفل بازار سهام در سقف و کف قیمتی روزانه و کاهش معنادار نقدشوندگی بازار شود و کارآیی حداقلی بازار را مخدوش سازد.

باید توجه داشت که کاهش نقدشوندگی به عنوان یک ریسک جدی برای تمام بورس های اوراق بهادار است. در واقع، مزیت اصلی بازارهای سهام در همین قدرت نقدشوندگی بالاست. بنابراین اعمال محدودیت و اتخاذ سیاستی که کاهش معنادار نقدشوندگی به دنبال داشته باشد، طبعا موجی از بی اعتمادی را میان عموم سرمایه گذاران به دنبال خواهد داشت. به خصوص زمانی که پیش از آن فعالان بورس تهران با قوانین جدید دیگری درخصوص محدودسازی کدهای تازه وارد در دوران هجوم سرمایه های بی تجربه روبروند و شایعات اخذ مالیات بر عایدی سهام جو روانی بازار را تحت الشعاع قرار داده است. از این رو تمامی موارد مذکور می تواند فرار سرمایه از بازار سهام را به دنبال داشته باشد. شاید همین موضوعات بود که واکنش امور مالیاتی و سپس دخالت مستقیم مسوولان وزارت اقتصاد و بانک مرکزی را به دنبال داشت تا صبح روز جمعه با وجود تعطیلی رسمی کشور، رسانه ها منتفی شدن آخرین مقررات سازمان بورس را مخابره کنند و محدودیت دامنه نوسان موقتا (تا تصمیم نهایی روز 20 اسفند در جلسه شورای عالی بورس) به حالت قبل بازشود.

با وجود لغو این مصوبه اما تردید بر خرید و فروش روز شنبه بورس تهران سایه افکند. به هر حال این مهم در کنار برخی عوامل اثرگذار پیرامونی سبب اصلاح حدود 6هزار واحدی شاخص کل بورس تهران در روز آغازین هفته جاری شد. به این ترتیب در همان دقایق نخست معاملات روز شنبه شاهد تشکیل صف های فروش سنگین و تغییر جهت قیمت سهام به مدار منفی بودیم. با وجود این، تقاضای موثر به ویژه در محدوده منفی قیمت ها از سقوط شاخص جلوگیری کرد. نتیجه این تقابل میان عرضه و تقاضا طی معاملات این روز منجر به ثبت ارزش 4300 میلیارد تومانی معاملات خرد شد. در فرابورس ایران نیز این رقم نزدیک به 2200 میلیارد تومان رسید که گواهی بر حضور تقاضا موثر به رغم رجحان محسوس عرضه ها بود.

اعتراف تلخ سیاست گذار به حباب سهام

جدا از تصمیم ناگهانی سازمان بورس درخصوص محدود کردن بیشتر دامنه نوسان قیمت سهام به 2 درصد اما نگاهی به متن این اطلاعیه و همچنین اطلاعیه لغو تصمیم مذکور حاوی نکات قابل توجهی است. در این اطلاعیه به صورت علنی نسبت به رشدهای حبابی قیمت سهام هشدار داده شده و برخلاف اظهارنظرهای اخیر که علت تصمیم گیری موضوع دیگری مانند مالیات یا نگرانی از ریزش بازار مطرح می شد، مشخصا به رشدهای بدون پشتوانه سهام اشاره شده است. این موضوع سبب شده تا در مجموع تردیدی در میان معامله گران بازار سهام ایجاد شود. با وجود درک صحیح نگرانی مقام ناظر از حباب قیمتی سهام اما راه چاره چندان منطقی به نظر می رسد. در این شرایط شاید افزایش سرمایه شرکت های بورسی و فرابورسی از صرف سهام بهترین راه چاره باشد. امری که با عرضه مستقیم سهام به دنبال افزایش سرمایه، جهت توسعه با تامین مالی هموارتر می شود. افزایش عرضه اولیه شرکت ها به ویژه شرکت های بزرگ دیگر راه چارهی است که می تواند علاوه بر توسعه عرضی بازار سهام، تا حدودی از عطش نقدینگی بکاهد. موضوعی که مورد تاکید رئیس کل بانک مرکزی نیز قرار گرفت. وی در پست اینستاگرامی خود یکی از راه چارههای مدیریت فرایند بازار سرمایه را استفاده دولت از فرصت عرضه اولیه و نیز برنامه ریزی برای افزایش درصد سهام شناور شرکت های مهم مطرح نمود و نوشت: اقبال به بازار سرمایه را نیک پنداریم و با افزایش عرضه سهام عمق بیشتری به آن بدهیم.

نفت در کف 30 ماهه

بعد از مخالفت روسیه با کاهش تولید نفت اوپک پلاس (اعضای اوپک و روسیه)، نفت در آخرین روز معاملاتی هفته (جمعه) ریزش شدیدی را تجربه کرد و هر بشکه نفت برنت با ریزش 9 درصدی به کانال 45 دلاری وارد شد که کمترین قیمت در 30 ماه اخیر محسوب می شود. اعضای اوپک پلاس روزهای پنج شنبه و جمعه برای تصمیم گیری در مورد نحوه مقابله با تبعات انتشار ویروس کرونای جدید طی نشستی گرد هم آمدند. در این نشست اوپک برای کاهش 5/ 1 میلیون بشکه ای دیگر توسط اعضا در سه ماه دوم سال مسیحی با مخالفت روسیه روبرو شد و عملا نشست بی نتیجه خاتمه یافت. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه پس از خروج از مذاکرات وین به مقاله های علمی گفت: اکنون اعضای این گروه از اول آوریل می توانند هر میزان که می خواهند نفت تولید کنند. افت شدید نفت در واکنش به نشست نافرجام اوپک پلاس سبب شد تا روز شنبه سهام پالایشگاه ها در صدر جدول نمادهای اثرگذار بر افت شاخص کل بایستند. در مجموع میانگین قیمت خاتمهی سهام زیرمجموعه این گروه نیز با افت بیش از 4 درصدی روبرو شد.

فلزات نیز در خاتمه هفته گذشته حال و روز خوبی نداشتند. مس آخرین معاملات خود را در محدوده 5630 دلار به خاتمه رساند. فلز روی بار دیگر به زیر 2 هزار دلار در تن رسید، طلا اما به عنوان دارایی امن در کانون توجهات قرار گرفت و روز جمعه در اوج 7 ساله ماند. کاهش شدید بازدهی اوراق خزانه آمریکا و انتظار برای کاهش بیشتر نرخ های بهره زنگ های هشدار جدی در رابطه با رکود اقتصاد جهانی را به صدا درآورده است.

قفل عرضه های اولیه شکسته شد

پس از عرضه اولیه دو شرکت تامین سرمایه بانک ملت (تملت) و صنعتی دوده فام (شصدف) در بورس و فرابورس طی آخرین جلسه معاملاتی هفته گذشته، روز شنبه پس از مدت ها انتظار قرعه به نام پتروشیمی تندگویان خورد. شرکتی که می توان آن را در زمره شرکت های بزرگ بازار به شمار آورد که توان جذب تقاضا و نقدینگی بیشتری دارد. پیش از این نیز بارها تاکید شده بود که راه کنترل هیجانات بازار از اقداماتی این چنینی می گذرد. از این رو باید چنین اتفاقاتی را به فال نیک گرفت. در عین حال برخی شنیده ها حکایت از احتمال بالای عرضه سهام شرکت های آریاساسول و زیرمجموعه های شستا در روزهای باقی مانده از سال جاری دارد که می تواند تا حدودی شرایط فعلی حاکم بر معاملات سهام را سامان دهد.

چه خواهد شد؟

بر کسی پوشیده نیست که یکی از دلایل اصلی رشد قیمت سهام در ماه های اخیر به ویژه پس از افزایش تنش میان ایران و آمریکا در منطقه، ورود نقدینگی سرگردان و همچنین نرخ دلار بود که به عنوان محرک های اصلی صعود بورس وارد میدان شدند. در مقابل نیز وضع ناامیدکننده بازار جهانی در پی شیوع ویروس کووید19 (کرونای جدید)، سطوح حبابی قیمت در بسیاری از نمادهای بازار و جدیدتر از همه نگرانی از اخذ تصمیماتی ناگهانی از سوی مسوولان مرتبط، بر معاملات سهام سایه افکنده است. درخصوص این موارد همچنان تصویر دقیقی نسبت به اثرات مضاعف ابعاد بیماری جدید وجود ندارد. همچنین باید ببینیم که عرضه های اولیه بازار را چگونه متاثر می کنند و در صورت شکل گیری فرایندهای صعودی باید انتظار عرضه های پرحجم حقوقی ها را نیز داشت. پیش از این بارها بازار به واسطه عوامل منفی با افت قیمت ها روبرو شد اما این نزول یکی دو روز بیشتر به درازا نکشید و بار دیگر شاهد برگشت فرایند صعودی به معاملات سهام بودیم. این بار باید دید آیا بازهم افت شاخص سهام گذرا خواهد بود یا الگوی معاملات تغییر کرده است. به نظر می رسد تصمیمات شورای عالی بورس در روز سه شنبه (20 اسفند) می تواند فرایند بورس را تحت تاثیر قرار دهد.

آمار معاملات روز شنبه

در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت 5982 واحدی به کانال 549 هزار واحدی عقب نشست، از 308 نماد فعال بورسی، 91 نماد قیمت خاتمهی مثبت و 217 نماد قیمت خاتمهی منفی داشتند. تشکیل صف خرید به ارزش تنها 162 میلیارد تومان در 31 نماد بورسی (به اضافه صف خرید 334 میلیارد تومانی در نمادهای قرن و تملت) نشان از کاهش محسوس میل به خرید داشت اما افت قیمت ها سبب شد تا بار دیگر شاهد بازگشت خریداران برای جمع آوری قرمزهای بازار باشیم.

در نقطه مقابل نیز تشکیل صف فروش در 129 نماد بورسی به ارزش 449 میلیارد تومان در خاتمه معاملات روزانه و مقایسه آن با شرایط روزهای پیش از آن به افزایش فشار فروش اشاره داشت. با این وجود نه در زمان پیش گشایش و نه در ساعات مجاز معاملاتی شاهد سنگین شدن معنادار صف های فروش نبودیم. در این میان اما نزول شاخص سهام سبب فرار سرمایه های خرد از بازار نشد و بار دیگر خالص تغییر مالکیت سهام به نام معامله گران حقیقی بازار رقم خورد و در مجموع افزون بر 35 میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی حقوقی ها به سبد سهام معامله گران حقیقی بازار منتقل شد.