اپراتورها و آینده هوش مصنوعی در ایران - مقاله های علمی

به گزارش مقاله های علمی، هوش مصنوعی یا به اختصار AI اکنون وارد فاز رشد انفجاری خود شده و آینده بسیاری از فناوری های دیگر نیز بر پایه همین فناوری شکل می گیرد.

به گزارش آی تی آنالیز، اما نکته مهم و برجسته این فناوریِ تحول گرایانه این است که تاثیرگذاری هوش مصنوعی نه تنها به دنیای فناوری محدود نمی گردد بلکه منجر به رشد و پیشرفت طیف وسیعی در حوزه های مالی، اجتماعی و... نیز در کشورها می گردد.

در حال حاضر آنالیز های مختلفی از تاثیر هوش مصنوعی بر اقتصاد کشورها، حاکی از اثرگذاری بسزای این فناوری در رشد مالی، رشد فراوری ناخالص ملی و رشد بهره وری نیروی کار در کشورها است.

دنبال کردن ترندها و شاخص های آمای هوش مصنوعی، در منطقه خاورمیانه، نشان می دهد چند کشور پروژه های بزرگی در زمینه شهرهای هوشمند و دولت های هوشمند داشته اند و هوش مصنوعی را در وزارتخانه ها و دانشگاه ها نهادینه نموده اند. به نحوی که اکنونپروژه نئوم عربستان سعودی با منظره ایجاد شهر هوشمند به مساحت 33 برابر نیویورک تا سال 2025 در مرکز توجه واقع شده است و همزمان پروژه های بزرگ دیگری هم در کشورهای منطقه در حال جریان است.

در این میان اگرچه هنوز بیشتر کشورهای منطقه غرب آسیا بهره گیری چشمگیری از هوش مصنوعی در صنایع خود نداشته اند؛ اما در نهایت نتیجه این کندی در زمینه بهره گیری از هوش مصنوعی، تشدید شکاف دیجیتال میان این کشورها و کشورهای پیشرفته است که این شکاف در حوزه فراوری ناخالص داخلی از 3 درصد در سال 2025 به 19 درصد در سال 2030 افزایش می یابد.

به عبارت دیگر شواهد نشان از آن دارد که هرگونه بوروکراسی و تاخیر در حوزه های سرمایه گذاری، رگولاتوری و فراهم آوری زیرساخت ها و مقدمات توسعه هوش مصنوعی در کشور، تنها به کندی بهره برداری از این فناوری منجر نشده و منجر به عقب ماندگی های گسترده در حوزه های متعدد مالی، اجتماعی و ... نیز خواهد شد.

اما آنچه مسلم است، در کشوری همانند ایران، پیشرفت سریع و گسترده فناوری های متنوع و مرتبط با هوش مصنوعی احتیاجمند زیرساخت های هوشمند ارتباطات در کشور است که در این خصوص با توجه به معماری متفاوت شبکه های ارتباطی در ایران، این اپراتورهای موبایل هستند که نقش اساسی و کلان در این حوزه را ایفا می نمایند.

لذا ورود و سرمایه گذاری اپراتورهای تلفن همراه کشور در ایران و به طور تعیین همراه اول و ایرانسل که مجموعا بالغ بر 90درصد بازار ارتباطات کشور را در دست دارند، اهمیت کلیدی در آینده هوش مصنوعی و بهره مندی ایران از فواید این فناوری دارند.

به همین جهت در ایران گام اول هوشمندسازی و استفاده از هوش مصنوعی باید در لایه اپراتورهای موبایل و شبکه های گسترده آنها در کشور برداشته گردد.

کاربردهای هوش مصنوعی در اپراتورهای موبایل

امروز اپراتورهای موبایل دیگر محدود به ارایه خدمات اولیه تلفن و اینترنت نیستند و اکنون صنعت مخابرات در مرکز رشد فناوری واقع شده است که به وسیله خدمات باند پهن موبایل و5G در عصر اینترنت اشیا (IoT) رهبری می گردد.

لذا با توجه به برآوردها، هدف گذاری ها، سرمایه گذاری ها و مسیر حرکت اپراتورهای بزرگ دنیا، انتظار می رود این رشد به علت پذیرش سریع هوش مصنوعی (AI) در صنعت مخابرات ادامه یابد.

بر اساس برآوردها میزان بازار دنیای هوش مصنوعی در ارتباطات از راه دور، از 11.89 میلیارد دلار در سال 2020 تا سال 2027 به 14.99 میلیارد دلار خواهد رسید.

چالش های پیش روی اپراتورهای ارتباطی

امروزه ارایه دهندگان خدمات ارتباطی در دنیا با چالش های داخلی و خارجی روبرو هستند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

- مدیریت ضعیف شبکه

ترافیک دنیای و احتیاج به توسعه تجهیزات شبکه به طور چشمگیری در حال افزایش است که منجر به مدیریت شبکه پیچیده تر و پرهزینه تر می گردد.

- عدم تجزیه و تحلیل داده ها

صنعت مخابرات در کوشش است تا از حجم بزرگی از داده های جمع آوری شده از پایگاه های مشتریان بزرگ خود در طول سال ها استفاده کند. اما در این خصوص داده ها ممکن است تکه تکه یا در سیستم های مختلف، بدون ساختار و دسته بندی ذخیره شوند یا به سادگی ناقص و بسیار مفید نباشند.

- هزینه های بالا

در پی سرمایه گذاری های گسترده در زیرساخت ها و دیجیتالی شدن، تحلیلگران صنعت انتظار دارند هزینه های عملیاتی دنیای مخابرات میلیاردها دلار افزایش یابد. این در حالیست که بسیاری از شرکت های مخابراتی با بحران مالی روبرو هستند و باید راه هایی برای بهبود شرایط خود بیابند.

- بازار شلوغ

در همین حال مشتریان مخابراتی خواهان خدمات با کیفیت بالاتر و تجربه مشتری بهتر (CX) هستند و به ویژه در صورت برآورده نشدن احتیاجهایشان مستعد ریزش و اتلاف فرصت های تجاری نهفته در دنیای هوش مصنوعی هستند.

6 کاربرد هوش مصنوعی در بخش مخابرات

به همین دلیل اپراتورهای آینده نگر با توجه به چالش های خود، سرمایه گذاری های هوش مصنوعی خود را روی برنامه هایی متمرکز نموده اند که به آنها در رسیدگی به این چالش ها یاری می نماید. در این زمینه ها، هوش مصنوعی به سرعت به ارایه نتایج ملموس تجاری یاری نموده است.

- بهینه سازی شبکه

شبکه های5G در سال 2019 راه اندازی شدند و پیش بینی می گردد تا سال 2025 بیش از 1.7 میلیارد مشترک در سراسر دنیا داشته باشند - 20 درصد اتصالات دنیای -.

از این رو هوش مصنوعی برای یاری به اپراتورها برای ایجاد شبکه های خودبهینه سازی (SONs) برای حمایت از این رشد لازم است. این موارد به اپراتورها اجازه می دهد تا به طور اتوماتیک کیفیت شبکه را بر اساس اطلاعات ترافیک بر اساس منطقه و منطقه زمانی بهینه نمایند.

هوش مصنوعی در صنعت مخابرات از الگوریتم های پیشرفته برای جستجوی الگوهای درون داده ها استفاده می نماید و اپراتورها را قادر می سازد هم ناهنجاری های شبکه را شناسایی و هم پیش بینی نمایند. در نتیجه استفاده از هوش مصنوعی در مخابرات، به اپراتورها یاری می نماید تا پیش از اینکه بر مشتریان تأثیر منفی بگذارد، به طور فعال مسائل را برطرف نمایند.

- تعمیرات قابل پیش بینی

بعلاوه تجزیه و تحلیل های پیش بینی مبتنی بر هوش مصنوعی با استفاده از داده ها، الگوریتم های پیچیده و تکنیک های یادگیری ماشین برای پیش بینی نتایج آینده بر اساس داده های تاریخی به اپراتورها یاری می نماید تا خدمات بهتری ارایه دهد. این بدان معنی است که اپراتورها می توانند از بینش های مبتنی بر داده برای نظارت بر شرایط تجهیزات و پیش بینی خرابی بر اساس الگوها استفاده نمایند.

پیاده سازی هوش مصنوعی در صنعت ارتباطات بعلاوه به اپراتورها اجازه می دهد تا به طور فعال مسائل مربوط به سخت افزارهای ارتباطی، مانند برج های سلولی، خطوط برق، سرورهای مرکز داده و حتی جعبه های تنظیم در خانه های مشتریان را برطرف نمایند. در کوتاه مدت، اتوماسیون و هوشمندسازی شبکه، تجزیه و تحلیل ریشه ای و پیش بینی بهتر مسائل را ممکن می سازد.

در بلندمدت نیز، این فناوری ها زیربنای اهداف استراتژیک تری مانند ایجاد تجربیات تازه مشتری و برخورد مؤثر با احتیاجهای نوظهور کسب وکار خواهند بود.

- دستیاران مجازی برای پشتیبانی از مشتری

یکی دیگر از کاربردهای هوش مصنوعی در مخابرات، پلتفرم های هوش مصنوعی مکالمه ای است. آنها بعلاوه به عنوان دستیارهای مجازی شناخته می شوند که یاد گرفته اند تا به طور موثر مکالمات یک به یک را اتوماتیک و مقیاس نمایند. استفاده از هوش مصنوعی در صنعت ارتباطات به مدیریت تعداد زیادی از درخواست های پشتیبانی برای نصب، راه اندازی، عیب یابی و نگهداری یاری می نماید، که این موارد اغلب مراکز خدمات مشتری را تحت تأثیر قرار می دهد.

بعلاوه با استفاده از هوش مصنوعی، اپراتورها می توانند قابلیت های سلف سرویس را اجرا نمایند که به مشتریان نشان می دهد چگونه دستگاه های خود را نصب و راه اندازی نمایند.

- اتوماسیون فرآیندهای رباتیک (RPA)

به طور معمول اپراتورهای موبایل تعداد زیادی مشتری دارند که در میلیون ها تراکنش روزانه درگیر هستند که هر کدام مستعد خطاهای انسانی هستند.

در این میان اتوماسیون فرآیندهای رباتیک (RPA) شکلی از فناوری اتوماسیون فرآیندهای کسب و کار مبتنی بر هوش مصنوعی است که می تواند کارایی بیشتری را برای عملنمودهای ارتباطی به ارمغان بیاورد، زیرا به شرکت های مخابراتی اجازه می دهد تا به راحتی عملیات های پشتیبان خود و حجم زیادی از اقدامات تکراری و مبتنی بر قوانین را مدیریت نمایند.

استفاده از این اتوماسیون، کارکنان اپراتورهای موبایل را برای کار با ارزش افزوده بالاتر با ساده سازی اجرای فرآیندهای پیچیده، کار فشرده و زمان بر، مانند صورت حساب، ورود داده ها، مدیریت نیروی کار و انجام سفارش آزاد می نماید.

طبق آمار Statista، پیش بینی می گردد که بازار RPA تا سال 2030 به 13 میلیارد دلار افزایش یابد و RPA در پنج سال آینده تقریباً به پذیرش دنیای دست یابد. از این رو اپراتورهای ارتباطی، رسانه ای و فناوری انتظار دارند که محاسبات شناختی طی چند سال آینده در شرکت هایشان با تغییر اساسی روبرو گردد.

- جلوگیری از کلاهبرداری

صنعت ارتباطات بعلاوه از قابلیت های تحلیلی قدرتمند هوش مصنوعی برای مبارزه با موارد تقلب استفاده می نماید. الگوریتم های هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی می توانند ناهنجاری ها را در زمان واقعی شناسایی نمایند و به طور موثر فعالیت های جعلی مرتبط با ارتباطات، مانند دسترسی غیرمجاز به شبکه و پروفایل های جعلی را کاهش دهند. این سیستم می تواند به محض شناسایی فعالیت مشکوک به طور اتوماتیک دسترسی کلاهبردار را مسدود کند و آسیب را به حداقل برساند.

برآوردهای صنعت نشان می دهد که 90٪ از اپراتورها به طور روزانه هدف کلاهبرداران قرار می گیرند - که هر ساله به میلیاردها ضرر می رسد - لذا این برنامه هوش مصنوعی یاری ویژه ای به اپراتورهای موبایل و ارتباطات می نماید.

- رشد عایدی

هوش مصنوعی بعلاوه توانایی قدرتمندی برای یکپارچه سازی و معنا بخشیدن به طیف وسیعی از داده ها، مانند دستگاه ها، شبکه ها، برنامه های کاربردی تلفن همراه، داده های موقعیت جغرافیایی، نمایه های دقیق مشتری، استفاده از خدمات و داده های صورت حساب دارد.

با استفاده از تجزیه و تحلیل داده های مبتنی بر هوش مصنوعی، صنعت ارتباطات و اپراتورها می توانند نرخ رشد مشترکان و میانگین عایدی هر کاربر (ARPU) را به وسیله فروش هوشمند و فروش متقابل خدمات خود افزایش داده و با پیش بینی بی درنگ احتیاجهای مشتری پیشنهاد مناسب را در زمان مناسب و در کانال مناسب ارایه دهد.

لذا همانطور که در پی آمد، هوش مصنوعی نقش بزرگی در تحول پیشران اصلی این فناوری یعنی اپراتورهای ارتباطی و متعاقب آن سایر صنایع بهره مند از این فناوری و زیرساخت های ارتباطی ایجاد می نماید و همانطور که ذکر شد با توجه به نقش و سهم غالب اپراتورهای موبایل در پهنه ارتباطات ایران، توجه به برطرف موانع، مسائل و توسعه سرمایه گذاری ها و زیرساخت های مبتنی بر هوش مصنوعی در دو اپراتور همراه اول و ایرانسل، اهمیتی استراتژیک برای کشور دارد.

همراه اول و هوش مصنوعی

در این میان همراه اول به عنوان بزرگترین اپراتور ارتباطی ایران و خاورمیانه چه از جهت تعداد کاربر و چه از جهت گستردگی شبکه و وابستگی مشاغل، صنایع و کسب وکارها به این اپراتور، با توجه به جایگاه ملی و پیش بینی شرایط و ترند دنیای، از سال ها قبل اقدامات زیادی را در توسعه هوش مصنوعی به کار گرفته است که نظر به تنوع این اقدامات، بعضی از مهمترین این کوشش ها عبارتند از:

- برگزاری اولین همایش روز هوش مصنوعی با حمایت همراه اول

- مشارکت در مسابقات هوش مصنوعی امیرکبیر

- طراحی پایلوت پلتفرم هوش مصنوعی به عنوان سرویس ارزیابی

- سکوی بومی هوش مصنوعی بر بستر پردازنده های گرافیکی

- اجرای پروژه فراوری ویدئو مبتنی بر هوش مصنوعی

- برگزاری رویداد هوش مصنوعی و ایده های کسب و کار

- بوتکمپ پایتون و هوش مصنوعی به وسیله همراه اول

- حمایت از چالش های نوآورانه در حوزه هوش مصنوعی

- استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی الگوی مصرف و احتیاج مشترکان جهت ارایه بسته ها و خدمات بهینه

- مشارکت در برگزاری مدرسه استارتاپی هوش مصنوعی

- استفاده از کاربردهای هوش مصنوعی در مرکز تماس همراه اول و انبوهی دیگر از اقدامات و برنامه های این اپراتور در این عرصه.

ایرانسل و هوش مصنوعی

اپراتور دوم کشور یعنی ایرانسل نیز در سال های گذشته اقداماتی در زمینه توسعه و کاربری هوش مصنوعی انجام داده که از آن جمله می توان به:

- تجاری سازی خدمات ایرانسل بر مبنای هوش مصنوعی

- استفاده از هوش مصنوعی در مرکز تماس

- تفاهم نامه با دانشگاه علم و صنعت برای راه اندازی آزمایشگاه هوش مصنوعی

- حمایت از پژوهش های دانشگاهی در حوزه هوش مصنوعی

و حمایت از ترویج و توسعه هوش مصنوعی در رویدادهای مختلف اشاره نمود.

وزارت ارتباطات، هوش مصنوعی و اپراتورها

لذا همانطور که ذکر شد، اقدامات ایرانسل و بیشتر همراه اول در توسعه، ترویج و کاربری هوش مصنوعی با توجه نقش کلیدی آنها در این فناوری و در قیاس با دیگر صنایع، نشان می دهد که به طور تعیین پیشران فناوری هوش مصنوعی در ایران این دو اپراتور هستند.

به این ترتیب نقش وزارت ارتباطات، کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سازمان رگولاتوری، شورای عالی فضای مجازی و دیگر نهادهای مرتبط، در تسهیل گری و حمایت از اقدامات، سرمایه گذاری ها و توسعه زیرساخت های مربوطه از سوی این اپراتورها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.